1500 Sint Antoniuskapel
Tekening L. van Valkenburg (1858-1921). Foto: Brabantcollectie Tilburg University.
Wat in de geschiedenis van Eerde niet onvermeld mag blijven is de kapel op het Sint Antoniusplein. De tekening toont de Sint Antoniuskapel anno 1800 en is gemaakt door L. van Valkenburg (1858-1921). Eerde beschikte al eeuwenlang over een eigen kapel welke al in de eerste helft van de vijftiende eeuw werd genoemd. De kapel heeft in latere jaren ook dienst gedaan als school en als woonhuis. De laatste bewoners waren Cor en Annie van de Pol-van Delft met hun gezin. Over het eigendom van de kapel bestond in de jaren zestig nog enige onduidelijkheid. De huur van de woning werd betaald aan het kerkbestuur terwijl het eigendom, vanaf de instelling van het kadaster in 1832, op naam van de gemeente Veghel stond. Aangezien het kerkbestuur en het bisdom het eigendom niet aan konden tonen bleef de gemeente Veghel eigenaar. Het pand werd in 1965 afgebroken.
De Sint Antoniuskapel. Foto: Beschryving der Vryheid St. Oden-rode door A.C. Brock uitgebracht door Stichting Roois Cultureel Erfgoed.
Kruis
Het smeedijzeren kruis, dat voorheen op de kapel stond, kreeg in 1980 een plaats in de parochiekerk. Tekst onder het kruis:
‘Lang eer dit bedehuis hier werd gebouwd wees ik d’n weg omhoog aan het volk van Deerd.
Op een kapelle Antonius toevertrouwd. Tot sloper kwam door de eeuwen heen verweerd.
En zo wil ik als laatste restant dat Antoniuskapel, zijn naam en kruis worden geëerd (haan op het kruis). De Sint Antoniuskapel, het eerste bedehuis van Eerde.'
Het monument werd later verplaatst en kreeg een plek voor gemeenschapshuis De Brink. Foto: Antoinette van de Burgt, 2007.
Monument
Bij gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de parochie in 1990 zijn de contouren van de kapel in de bestrating van het Sint Antoniusplein aangebracht. Er werd toen ook een monument geplaatst ter herdenking aan de ‘St. Antony Capel’. Het monument dat op het Sint Antoniusplein staat is een herinnering aan het eerste bedehuis van Eerde. Het monument is ontworpen door Bernard Mobers. Gerrit Verkuijlen zorgde voor het reliefwerk. Vele vrijwilligers namen de uitvoering op zich.
Voormalige kapel/schoolhuis. Rond de tijd van deze foto had het gebouw een woonfunctie. Foto: Collectie Harry van Liempd. BHIC Identificatienummer 1915-003327.
Het monument stond oorspronkelijk in de bloembak die op het Sint Antoniusplein stond. Later kreeg het een plek voor gemeenschapshuis De Brink. Foto: Antoinette van de Burgt, 1990.
Gerrit Verkuijlen, de maker van het monument. Foto: Frans Haarmann. Collectie Eerdse Klanken.