1883 Sint Antoniusmolen

Molenaar Willem Smits

Op 9 juni 1883 werd door de gemeente Sint-Oedenrode aan molenaar Willem Smits een bouwvergunning verleend voor de bouw van een windkorenmolen ‘in het gehucht De Eerde’. Een molen uit Beesd die bestemd is voor afbraak liet hij met de nog bruikbare materialen weer opbouwen aan de Zandvlietschenweg door de familie Van Tartwijck uit Schijndel.

Familie Van Dam

Na het overlijden van Willem Smits komt de molen in de openbare verkoop en wordt Bernardus Petrus van Dam eigenaar van de molen. Hij bouwt het bedrijf weer op met zijn zonen Bernard en Gerrit. Zij worden na het overlijden van hun moeder in 1905 de eigenaren van de molen. Vader Van Dam krijgt het levenslange vruchtgebruik van de molen. Hij overlijdt op 13 juni 1916.

Familie Van Riel

In 1923 werd Willem van Riel eigenaar. Na zijn huwelijk met Kee van Rosmalen betrekken ze een woning in Eerde. In 1933 werd een bouwvergunning verleend voor de bouw van een woning naast de molen die door het gezin Van Riel werd betrokken.

Oorlog

De oorlogsdagen van september 1944 spelen een belangrijke rol in het bestaan van de molen. Er vinden in die periode hevige gevechten plaats in het Eerdse duin- en heidegebied. Het bovenste deel van de molen werd in die periode gebruikt als observatiepost door zowel de Amerikanen als de Duitsers. Dit was niet zonder consequenties. Op 18 september 1944 werd de Amerikaanse sergeant Jacob H. Wingard, die de observatiepost op dat moment bemande, dodelijk getroffen. In de dagen daarna nemen de Duitsers de molen onder vuur en komt deze zwaar gehavend uit de strijd.

De molen na de oorlog

De molen werd na de oorlog niet hersteld. De bovenbouw werd gesloopt en de molenaar liet een dieselmotor aanbrengen ter vervanging van de windkracht. De familie Van Riel gaat na de oorlog ook over op de verkoop van kolen, olie en kunstmest. Zo is men ook in de rustige maanden verzekerd van een inkomen. In 1971 worden Adriana en Jozef van Riel de nieuwe eigenaren van de molen. Zij zetten het bedrijf voort tot 1995. In 2002 wordt de molen aangekocht door de Stichting Eerdse Molen om de molen te restaureren. In 2011 werd de molen feestelijk heropend.

Dorpswinkel en museum

In de molen is een dorpswinkel gevestigd die wordt gerund door vrijwilligers van de 'Stichting in de Molen' en mensen met een beperking. Het aanwezige Geronimo-museum vertelt de geschiedenis van de Eerdse molen en de rol die de molen had in de Tweede Wereldoorlog.

De St. Antoniusmolen werd in de oorlog zwaar beschadigd. Na de oorlog werden de kop en de wieken verwijderd. Foto: © Antoinette van de Burgt, 2005.