1754 Ruzie om Eerde

In 1966 vond er in Eerde een grenswijziging plaats. Het dorp viel vanaf 1 mei  onder de gemeente Veghel en Schijndel. In de oude situatie behoorde een deel van Eerde ook tot de gemeente Sint-Oedenrode. De oorzaak hiervan moeten we zoeken in de historie. Van 1741 tot 1764 is er een langdurig proces gevoerd over de gemeentegrenzen van de parochie Eerde tussen de erf (gemeente)secretaris van Veghel, Gerard de Jong en de erf(gemeente)secretaris van Sint-Oedenrode, Gijsbertus Gualterie. De ruzie ging over Eerde. De huizen in Eerde waren verdeeld over Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel. De Raad van Brabant moest uitmaken waar de gemeentegrenzen liepen. Hierover is echter nooit een uitspraak gedaan. In 1763 adviseerde de advocaat van De Jong om tot een compromis te komen. Het gevolg was gemeentegrenzen die dwars door het dorp heen liepen met alle gevolgen van dien.

Martien van Asseldonk omschrijft het op www.oudzijaart.nl als volgt:

‘In het geschil om Eerde, dat begon als een geschil tussen de twee secretarissen, maar waarin beide dorpen betrokken raakten, stonden twee principes tegenover elkaar: het standpunt dat de territoriale jurisdictie van een dorp afgeleid was van het gebied van de gemeint, tegenover het standpunt dat de jurisdictie van het dorp afgeleid was van de vraag in welke plaats men de belastingen betaalde. Deze standpunten waren niet met een formele redenering te verenigen. Het was als het vergelijken van appels met peren. Wel kan met stellen dat het betalen van een belasting principieel altijd verbonden was aan de jurisdictie van een gemeente, het vormde een constituerend element van een gemeente. Voor de wildernis was dat niet zo. Vanuit die gedachte had Sint-Oedenrode gelijk en Veghel ongelijk.

Dat inzicht bestond kennelijk in die tijd nog niet en de Raad van Brabant en verscheidene advocaten konden uiteindelijk niet veel meer doen dan pogen beide plaatsen tot een compromis te bewegen. Uit de stukken blijkt dat de secretarissen persoonlijk een grote rol speelden in het geschil. Veghel en Sint-Oedenrode konden in 1764 pas een akkoord sluiten nadat ook secretaris Gerard de Jong ‘om’ was. Door de grote invloed van de secretarissen speelden zaken als persoonlijke karakters en privébelangen een rol in het tot stand komen van deze dorpsgrens.'

Wil je meer informatie? Ga naar www.oudzijtaart.nl